Μια τέτοια μέρα η Παναγιά κατέβη από τους ουρανούς για να γιορτάσει Ανάσταση μαζί με τους πιστούς. Κόσμος πολύς ήταν εκεί κ ευφράνθη η ψυχή της που έβλεπε τόσους πιστούς που ετίμουν το παιδί της. Ευωδιάζει η Εκκλησιά, λιβάνι, κερί ,μέλι, ψάλλουν ιερείς, ψάλλουν πιστοί, ψάλλουν και οι αγγέλοι. Κ φαίνονται να ναι όλοι τους πολύ συγκινημένοι, οι περισσότεροι απ αυτούς είναι και δακρυσμένοι. Κ έτσι ο ορθρος προχωρεί και ακούγεται σαφώς ο ιερεύς που προσκαλέι <<Δεύτε λάβετε φώς!>>. όλοι λαμπάδες άναψαν κ έγινε ένα πανόραμα κ χύθηκε παντού το φως ωσάν να βλέπεις όραμα.
Όλου του κλήρου άρχισε σε λίγο το ξεκίνημα να βγούν έξω από το ναό, να δώσουνε το μήνυμα. <<Χριστός Ανέστη>> ακούστηκε να ψάλλει ο Δεσπότης <<Χριστός Ανέστη>> σώθηκε όλη η Ανθρωπότης. Τότε η χαρά, η συγκίνηση φτάνει στο κατακόρυφο. Ηχούν καμπάνες γιορτινά, φιλιά, ευχές κ θόρυβος. Κ αφού οι ιερείς έξι φορές είπαν <<Χριστός Ανέστη>> έγινε αυτό που η Παναγιά, είδε κ εξανέστη.
Και το τροπάριο έλεγε <<Σκόρπισαν οι εχθροί Του κ αυτοί που δεν χαρήκανε για την Ανάστασή Του. Κ όπως χάνεται ο καπνός χαθήκαν απ εμπρός του, γιατί χαρά μόνο γ αυτούς ήταν ο θάνατός Του. Έτσι απολούνται οι αμαρτωλοί κ αυτοί που Τον μισούνε, οι δίκαιοι αγάλλονται μένουν να ευφρανθούνε>>. Κ ενώ ο Δεσπότης έψαλε τα τόσο αυτά μεγάλα, ξεκίνησαν οι χριστιανοί να φεύγουνε τρεχάλα. Όλα τα φώτα σκόρπισαν να έμειναν τόσοι μόνο που προκαλούσανε ντροπή, αγανάκτηση κ πόνο. Η Παναγιά μας σάστισε, έβλεπε κ απορούσε, να καταλάβει δεν μπρεί, τον Άγγελο ρωτούσε. <<Άγγελε, σε παρακαλώ ρώτησε κ έλα πές μου αυτοί που φεύγουν βιαστικοί, που πάνε εξήγησέ μου. Πώς στη γιορτή δεν θέλουνε μαζί μας να καθήσουν για να δοξάσουν το Χριστό κ να Τον προσκυνήσουν? Στην Σταύρωση όλοι έμειναν, στον τάφο Του με δάκρυ, μυρολούλουδα έρραναν όλοι απ άκρη σ΄άκρη. Και τώρα που τελείωσαν πια του Χριστού τα πάθη, φεύγουνε, την Ανάσταση μόλις που έχουν μάθη? Μην είναι εκείνοι οι εχθροί που θέλαν το κακό Του, αυτοί που Τον προδώσανε, Τον στείλαν στον σταυρό Του, που Τον μισούν κ βλασφημούν τ αγιο ονομά Του? Πήγαινε Άγγελε να δεις μην είναι του Πιλάτου?>> Ο Άγγελος γονάτισε κ στων ματιών την άκρη, είδε η Θεοτόκος μας να του κυλά ένα δάκρυ. <<Συγχώρα με Βασίλισσα, μήτηρ-ποιητού των όλων, γιατί αυτά που με ρωτάς θα σε γεμίσουν πόνο. Απ το ναό όλοι αυτοί που φεύγουν μακρυά Του είναι γιατί ο διάβολος έκανε τη δουλειά του. Και εις το σπίτι βιαστικοί τρέχουνε για να φτάσουν τη μαγειρίτσα τη ζεστή να φάνε, να χορτάσουν>>. Η Δέσποινά μας τ άκουσε όλα αυτά πικραμένη και για την ανθρωπότητα είπε πολύ λυπημένη.
<<Πώς θα τολμήσω στο Θεό γ αυτούς να μεσιτέψω όταν στον πόνο, στον καημοι ζητούν να τους συντρέξω? Δια βρώσεως εξώσθη ο Αδάμ του Παραδείσου, πάλι για βρώση Ανθρωπε βαραίνεις τη ψυχή σου?>>
Ζωντανό παραμένει αιώνες τώρα ένα έθιμο της Μ. Παρασκευής που τηρείται ευλαβικά οπουδήποτε υπάρχουν Έλληνες, εκείνο του να περνάμε κάτω από τον Επιτάφιο.
Οι γιαγιάδες μας έλεγαν πως εκείνος που θα περάσει από κάτω θα είναι υγιής ό λη τη χρονιά, ενώ οι άρρωστοι θα θεραπευτούν.
Όσοι μάλιστα καταφέρουν να πάρουν και λίγα πέταλα από τα λουλούδια που στολίζουν τον Επιτάφιο θα έχουν αποκτήσει φυλακτό από κάθε κακό. Σε κάποιες περιοχές της χώρας λένε πως εάν περάσει κανείς μία φορά κάτω από τον Επιτάφιο «είναι για το καλό», ενώ εάν «ένα ζωηρό παιδί περάσει τρεις φορές θα φρονιμέψει».
Πρόκειται για μια συνήθεια που δείχνει σεβασμό αναφέρει ο πάτερ Θεολόγος. Με αυτό τον τρόπο «Εκφράζω τη βαθύτατη ευλάβειά μου και την πίστη μου στον θυσιασθέντα, παθόντα και ταφέντα Κύριο, και θέτω τον εαυτό μου εν ταπεινώσει κάτω από Αυτόν και κάτω από τη θαυμαστή και θεϊκή επίδραση και ευλογία Του».
Παρόμοια συνήθεια περιγράφεται και στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου θαυμαστά σημεία λάμβαναν χώρα, όταν και μόνο η σκιά των Αποστόλων που περνούσε πάνω από ασθενείς, ήταν αρκετή για να τους θεραπεύσει: «Ο σεβασμός δε και η εκτίμησις του λαού προς αυτούς [τους Αποστόλους] δια την θείαν δύναμιν, που ενεργούσε διά μέσου αυτών, ήτο τόσος, ώστε έβγαζαν τους ασθενείς εις τας πλατείας και τους έβαζαν οι μεν πλούσιοι επάνω εις κλίνας, οι δε πτωχοί εις απέριττα κρεββάτια, ώστε, όταν θα ήρχετο και θα επερνούσε ο Πέτρος, και η σκιά του έστω να πέση επάνω εις κανένα από αυτούς, δια να τον θεραπεύση» (Πράξ. 5,15).
Εάν κάποιος είναι ασθενείς, να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας, και αφού προσευχηθούν γι’ αυτόν, να τον αλείψουν με λάδι στο όνομα του Κυρίου.
Και η προσευχή της πίστεως θα σώσει εκείνον, που υποφέρει, και ο Κύριος θα τον σηκώσει από κρεβάτι του πόνου, και αν έχει διαπράξει αμαρτήματα, θα συγχωρεθούν.
Τέλος, προτρέπει όλους, να εξομολογούνται τα παραπτώματά τους ο ένας στον άλλο, και να προσεύχονται για να θεραπευθούν (Ιακ. 5:14-15).
Δύο είναι τα στοιχεία του Ιερού Μυστηρίου.
Το ορατό, που είναι το λάδι και το δεύτερο είναι η αόρατη Θεία Χάρις, που επικαλούμεθα για να αγιάσει το ελαιόλαδο και να χαρίσει στον κάθε πιστό την ψυχική και σωματική του υγεία.Χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο και κρασί, που συμβολίζουν τη θεραπευτική ενέργεια του Θεού.
Γι’ αυτό μέσα στο κανδήλι αντί για νερό βάζουμε κρασί, όπως στην Παραβολή του Καλού Σαμαρείτη το κρασί αποσκοπούσε να απολυμάνει τις πληγές και το λάδι για να απαλύνει τους πόνους. Χρησιμοποιούμε αλεύρι, που προορίζεται να γίνει το πρόσφορο για την λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης.
Από αυτό το Πρόσφορο θα βγάλει ο ιερέας τον Αμνό, που θα γίνει το Σώμα του Χριστού και θα φυλαχτεί όλο τον χρόνο μέσα στο Άγιο Αρτοφόριο για τις έκτατες ανάγκες.
Χρησιμοποιούμε επτά κεριά σε συμβολισμό της Αγιότητας. Διαβάζονται επτά ευαγγέλια, επτά αποστολικά αναγνώσματα και επτά ευχές. Στο τέλος του Ιερού Μυστηρίου όλοι οι πιστοί γονατίζουν και ο ιερέας διαβάζει την συγχωρητική ευχή, με την οποίαν συγχωρούνται τα αμαρτήματα των πιστών που έχουν ήδη εξομολογηθεί.
Ο ιερέας κατόπιν μυρώνει τους πιστούς στα διάφορα μέλη του σώματος.-Στο μέτωπο για τον αγιασμό των σκέψεων μας.
Στο σαγόνι για τον αγιασμό των λόγων μας.
-Στα χέρια για να είναι άγια τα εξωτερικά και εσωτερικά έργα μας.
Τα Ιερά Μυστήρια της Ορθοδόξου μας Εκκλησίας είναι τα μόνα θεραπευτικά μέσα για να βρει ο άνθρωπος την θεραπεία του. Είναι η ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος.
Είναι ο μόνος δρόμος για να φτάσουμε στον αγιασμό και στην σωτηρία μας. Γι’ αυτό, ας πλησιάζουμε με πίστη την Χάρη του Θεού και ας ζητήσουμε το έλεος της φιλανθρωπίας Του.
Έφτασε στα Χανιά το σκήνωμα του Μητροπολίτη Δαμασκηνού – Με πομπή η μεταφορά του στη Μητρόπολη – Δείτε φωτογραφίες από την υποδοχή στο Λιμάνι της Σούδας. Έφτασε στο λιμάνι της Σούδας λίγο μετά τις 8 το πρωί το πλοίο Ελ. Βενιζέλος που μετέφερε το σκήνωμα του μακαριστού Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Δαμασκηνού, ο οποίος εκοιμήθη το απόγευμα της Τρίτης, σε ιδιωτικό θεραπευτήριο στην Αθήνα. Το σκήνωμα συνοδεύουν οι άνθρωποι που ήταν κοντά του μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, ενώ όπως φαίνεται στις φωτογραφίες του zarpanews.gr, στο λιμάνι βρέθηκαν από νωρίς πολλοί ιερείς για να υποδεχθούν το σκήνωμα του αγαπητού ιεράρχη.
Με βαθιά συγκίνηση αναμένεται να τον αποχαιρετήσουν οι Χανιώτες καθώς αναμένεται αμέσως μετά να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Το Σάββατο στις 11 το πρωί στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Χανίων θα τελεστεί η Εξόδιος Ακολουθία του μακαριστού Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κυρού Δαμασκηνού, ενώ η ταφή θα λάβει χώρα στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγία Τριάδος Τζαγκαρόλλων. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, η οποία συνήλθε σήμερα εκτάκτως στο Ηράκλειο υπό τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ευγένιο, από τις 9 το πρωί της Πέμπτης, 10 Απριλίου, το σκήνωμα του μακαριστού Ιεράρχη θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στον Μητροπολιτικό Ναό.
Όπως έγραψε νωρίτερα το οpe.gr, Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως ορίστηκε ο Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος.
Εκοιμήθη σε ηλικία 67 ετών Ο μακαριστός Μητροπολίτης κυρός Δαμασκηνός εκοιμήθη εν Κυρίω, σε ηλικία 67 ετών, τις απογευματινές ώρες της Τρίτης 8 Απριλίου 2025.
Ο μακαριστός Ποιμενάρχης των Χανίων το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας ενώ τις τελευταίες ημέρες βρισκόταν σε νοσοκομείο της Αθήνας καθώς είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Να σημειωθεί ότι κατά την τρέχουσα συνοδική περίοδο ο μακαριστός Μητροπολίτης ήταν μέλος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου, υπέρτιμος και έξαρχος Κρητικού και Μυρτώου Πελάγους, Δαμασκηνός (Παπαγιαννάκης), γεννήθηκε στα Χανιά Κρήτης το 1958. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του φοίτησε στην Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης και στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, παρακολουθήσας στη συνέχεια πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στον Τομέα της Λατρείας και Τέχνης, λαβών Μεταπτυχιακόν Δίπλωμα Ειδικεύσεως (master).
Το 1976 εκάρη Μοναχός, το 1981 χειροτονήθηκε Διάκονος και το επόμενο έτος Πρεσβύτερος. Το έτος 2001 διωρίσθηκε υπό του τότε Σεβ. Μητροπολίτου Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Ειρηναίου Πρωτοσύγκελλος αυτού. Στις 7 Νοεμβρίου 2006 εξελέγη παμψηφεί υπό της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου Κρήτης Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου.
Κρήτης Ευγένιος και Σουηδίας Κλεόπας για τον μακαριστό Κυδωνίας “Ο αδελφός Δαμασκηνός ήταν ένας καλός άνθρωπος, ήταν άκακος και ένα μικρό παιδί… Εκείνος λυτρώθηκε και πέρασε στο δικό του Πάσχα” ήταν τα λόγια του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ευγένιου μιλώντας στην εκπομπή “Επιστροφή στο Μέλλον” με τον Λευτέρη Συμβουλάκη στο Radiome 88.4 για την εκδημία του Μητροπολίτη Κυδωνίας.
Από την πλευρά του ο Μητροπολίτης Σουηδίας κ. Κλεόπας αναφέρει σε συλλυπητήρια επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου Κρήτης, Αρχιεπίσκοπο κ. Ευγένιο:
Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ καί εὐγνωμοσύνης ἀπείρου”.
Συλλυπητήρια μηνύματα «Υπηρέτησε τη Μητρόπολή µας αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγµα του στην Εκκλησία και στην κοινωνία», σηµειώνει η Υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Σέβη Βολουδάκη, σε συλλυπητήρια ανακοίνωσή της για την εκδημία του Μητροπολίτη Δαμασκηνού και προσθέτει: «σε όλο το διάστηµα της µακράς διακονίας του επέδειξε γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνηµα και αγάπη προς τον Χριστό, την Πατρίδα και τον συνάνθρωπο. Αποχαιρετούµε τον Ιεράρχη, τον ποιµενα, τον Άνθρωπο. Αιώνια του η µνήµη!»
“Από σήμερα τα Χανιά είναι φτωχότερα. Ένας άνθρωπος φωτεινός, με πίστη βαθιά και αγάπη ανιδιοτελή για τον τόπο και τους ανθρώπους του, πέρασε στην αιωνιότητα. Με βαθιά συγκίνηση και σεβασμό αποχαιρετώ τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δαμασκηνό, έναν άνθρωπο που δεν έζησε ποτέ για τον εαυτό του, αλλά πάντα για τον διπλανό του. Που δεν ύψωσε ποτέ το ανάστημά του, αλλά την ψυχή του. Που πάλεψε ως το τέλος με αξιοπρέπεια και σιωπηλή δύναμη. Η μαρτυρία ζωής του, η σεμνότητά του, η γλυκύτητά του, ο λόγος του – όλα θα μας συντροφεύουν.Θα τον θυμόμαστε πάντα με σεβασμό και αγάπη”, γράφει σε ανάρτησή της η Βουλευτής Χανίων της Ν.Δ., Ντόρα Μπακογιάννη.
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, έκανε την παρακάτω δήλωση για την εκδημία του μακαριστού Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κυρού Δαμασκηνού: «Αποχαιρετούμε με θλίψη και αισθήματα ειλικρινούς σεβασμού τον μακαριστό Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κυρό Δαμασκηνό. Σεβάσμιος Ιεράρχης της ευθύνης και του καθήκοντος, υπηρέτησε με δημιουργικό και δυναμικό τρόπο την Μητρόπολή του και την Εκκλησία της Κρήτης. Το ποιμαντικό, φιλανθρωπικό και κοινωνικό του έργο ήταν σημαντικό. Στην Ιερατική και Αρχιερατική διακονία του επέδειξε γνήσιο Εκκλησιαστικό φρόνημα. Αφιερώθηκε στην υπηρεσία του ποιμνίου με όλη την καρδιά του. Στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, στον κλήρο, στον λαό της Μητρόπολης Κυδωνίας και Αποκορώνου και στους οικείους του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
«Ο Αποκόρωνας θρηνεί. Και μαζί του θρηνεί κάθε καρδιά που γνώρισε, ένιωσε, αγάπησε τον Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ.κ. Δαμασκηνό», αναφέρει σε συλληπητήριο μήνυμά του ο Δμαρχος Αποκορώνου, Χαράλαμπος Κουκιανάκης.
Ο δήμαρχος σημειώνει πως ο μακαριστός Μητροπολίτης «δεν υπηρέτησε απλώς την Εκκλησία – την έζησε, την ανέπνευσε, τη μετουσίωσε σε πράξη, σε λόγο, σε αγκαλιά. Δεν ήταν μόνο Ιεράρχης. Ήταν πατέρας. Ήταν φίλος. Ήταν δίπλα μας σε κάθε δύσκολη στιγμή. Έσκυβε πάνω από τον ανθρώπινο πόνο με αφοπλιστική απλότητα. Δεν κρατούσε αποστάσεις. Δεν μιλούσε «αφ’ υψηλού». Κατέβαινε εκεί που ήταν ο άνθρωπος – στην αρρώστια, στη φτώχεια, στο πένθος, στην απελπισία – και φώτιζε με μια κουβέντα, ένα άγγιγμα, μια προσευχή. Λειτουργούσε στα πιο απόμακρα ξωκλήσια του Αποκόρωνα, με την ίδια κατάνυξη και αγάπη όπως και στον Μητροπολιτικό Ναό. Στα στενά των χωριών μας ακουγόταν η φωνή του να ευλογεί και να παρηγορεί. Γνώριζε τον κόσμο με το μικρό του όνομα. Και ο κόσμος τον αγαπούσε, όχι για τον τίτλο του, αλλά για την ψυχή του».
Ο κ. Κουκιανάκης αναφέρει πως «προσωπικά, ως Δήμαρχος Αποκορώνου, αλλά πάνω απ’ όλα ως άνθρωπος, νιώθω πως έχασα έναν πνευματικό αδελφό. Κάποιον που ήταν εκεί στα δύσκολα. Που μου έσφιγγε το χέρι όταν όλα φαίνονταν βουνό. Που μου έδινε κουράγιο, όχι με λόγια περίτεχνα, αλλά με βλέμμα καθαρό, γεμάτο πίστη και αγάπη. Η απώλειά του αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Όμως το αποτύπωμά του στον τόπο μας είναι ανεξίτηλο. Άνθρωποι σαν τον Δαμασκηνό δεν φεύγουν πραγματικά. Γίνονται κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης, του ηθικού μας χάρτη, της ελπίδας μας. Αιωνία σου η μνήμη, Σεβασμιώτατε. Ο Αποκόρωνας σε αποχαιρετά με σεβασμό, με πόνο, με ευγνωμοσύνη».
Εκοιμήθη ο Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός, σήμερα 8 Απριλίου 2025, σε ηλικία 67 ετών.
Ο Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου, υπέρτιμος και έξαρχος Κρητικού και Μυρτώου Πελάγους, κ. Δαμασκηνός (Παπαγιαννάκης), γεννήθηκε στα Χανιά Κρήτης το 1958.
Μετά τις εγκυκλίους σπουδές του φοίτησε στην Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης και στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου παρακολούθησε στην συνεχεία πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στον Τομέα της Λατρείας και Τέχνης, έχοντας λάβει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδικεύσεως (master).
Το 1976 εκάρη Μοναχός, το 1981 χειροτονήθηκε Διάκονος και το επόμενο έτος Πρεσβύτερος. Το έτος 2001 διορήθηκε υπό του τότε Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Ειρηναίου Πρωτοσύγκελλος αυτού. Την 7η Νοεμβρίου 2006 εξελέγη παμψηφεί από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο Κρήτης Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου.
Θεία Λειτουργία και Τρισάγιο για τον Μακαριστό Μητροπολίτη Ανθιμο Το ερχόμενο Σάββατο, 5 Απριλίου 2025, θα τελεστεί πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Προσκυνηματικό Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθεί το τεσσαρακονθήμερο Μνημόσυνο του αείμνηστου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, κυρού Ανθίμου. Αργότερα την ίδια ημέρα, στη 1:30 το μεσημέρι, στον αύλειο χώρο του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, μπροστά στον τάφο του μακαριστού Ιεράρχη, θα ψαλεί Αρχιερατικό Τρισάγιο. Όλοι όσοι επιθυμούν να τιμήσουν τη μνήμη του εκλιπόντος καλούνται να παρευρεθούν τόσο στη Θεία Λειτουργία όσο και στην επιμνημόσυνη δέηση, προσευχόμενοι για την ανάπαυση της ψυχής του.
Η νηστεία σήμερα Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2025, Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Πώς νηστεύουμε σήμερα Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2025
Σύναξις Αρχαγγέλου Γαβριήλ (Οίνος και έλαιον)
Οι νηστείες και οι καταλύσεις της Εκκλησίας μας
Νηστεία είναι η λήψη «ξηράς τροφής» (ξηροφαγία), χωρίς λάδι η κρασί, μία φορά την ημέρα, και μάλιστα την ενάτη ώρα (γύρω στις 3 μ.μ.). Λήψη τροφής, έστω και μόνο ψωμιού, περισσότερο από μια φορά την ημέρα λέγεται λύση νηστείας. Αν φάμε και λάδι η πιούμε κρασί, τότε κάνουμε κατάλυση νηστείας. Οι κατηγορίες καταλύσεως της νηστείας είναι τέσσερις:
α) Κατάλυση «εις πάντα», β) κατάλυση αύγών και γαλακτοκομικών προϊόντων, γ) κατάλυση «ιχθύος» και δ) κατάλυση «οίνου και ελαίου».
Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι, παρά τη θέσπιση συγκεκριμένων ημερών και περιόδων νηστείας από την Εκκλησία μας «ακρίβεια», η ρύθμιση του θέματος για κάθε χριστιανό ξεχωριστά αφήνεται στη διάκριση των Πνευματικών Πατέρων, που ενεργούν κάποτε με συγκατάβαση «οίκονομία» στην άδυναμία του ανθρώπου, και με γνώμονα πάντα το συμφέρον κάθε ψυχής.
Α. «Διατεταγμένες» νηστείες είναι οι εξής:
1) Της Τετάρτης και της Παρασκευής: Ξηροφαγία. 2) Της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο του Λαζάρου: Ξηροφαγία (εκτός από Σάββατα και Κυριακές, οπότε επιτρέπονται λάδι και κρασί). 3) Της Μεγάλης Εβδομάδος: Ξηροφαγία. 4) Τών Αγίων Αποστόλων, Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων μέχρι τίς 28 Ιουνίου: Αποχή από κρέας, γαλακτερά και αυγά. Επιτρέπεται το ψάρι (πλήν, φυσικά, Τετάρτης καίι Παρασκευής). 5) Του Δεκαπενταυγούστου, από την 1 μέχρι τις 14 Αυγούστου: Ξηροφαγία (εκτός από Σάββατα και Κυριακές, οπότε επιτρέπονται λάδι και κρασί, και της Μεταμορφώσεως, που καταλύεται ψάρι). 6) Τών Χριστουγέννων, από τις 15 Νοεμβρίου μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου: α) Από τίις 15 Νοεμβρίου μέχρι τίις 17 Δεκεμβρίου απέχουμε από κρέας, γαλακτερά και αυγά, ενώ καταλύουμε το ψάρι (πλήν Τετάρτης και Παρασκευής). β) Από τις 18 μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου γίνεται κατάλυση μόνο σε λάδι και κρασί (πάντοτε πλήν Τετάρτης και Παρασκευής). Σημείωση: Οι παραπάνω νηστείες πρέπει να συνδυάζονται πάντοτε με τον παρακάτω πίνακα (Γ), όπου βρίσκονται οι ημέρες καταλύσεως.
Β. Κατάλυση νηστείας (καί τις Τετάρτες και Παρασκευές) επιτρέπεται στις εξής περιπτώσεις:
1) Από τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι τις 4 Ιανουαρίου («Δωδεκαήμερο»): «εις πάντα». 2) Την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου (από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή του Ασώτου): «Εις πάντα». 3) Την τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου (από τη Δευτέρα των Απόκρεω μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου): Κατάλυση σε ψάρια, γαλακτοκομικά και αυγά (δέν επιτρέπεται το κρέας) όλες τις ημέρες. 4) Την εβδομάδα της Διακαινησίμου (από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή του Θωμά): «Εις πάντα». 5) Την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος (από την Κυριακή της Πεντηκοστής μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων): «Εις πάντα». 6) Την περίοδο του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Θωμά μέχρι την Κυριακή της Πεντηκοστής) μπορεί, κατά μία εκδοχή, να γίνεται κατάλυση ελαίου τίις Τετάρτες και Παρασκευές.
Επιπλέον, επιτρέπεται κατάλυση «ιχθύος» την Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής και την Τετάρτη της Αποδόσεως του Πάσχα.
Γ. Πίνακας των εορτών µέ κατάλυση νηστείας.
Ιανουάριος
1: Περιτομή Ιησού Χριστού, Μέγας Βασίλειος — Εις πάντα 5: Παραμονή Θεοφανείων — Νηστεία 6: Τα Άγια Θεοφάνεια — Εις πάντα 7: Σύναξις Ιωάννου του Προδρόμου — Ιχθύος 11: Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου (Οίνος και έλαιον) 16: Προσκύνησις αλύσεως αποστόλου Πέτρου 17: Αντωνίου του Μεγάλου 18: Αθανασίου και Κυρίλλου πατριαρχών Αλεξανδρείας 20: Ευθυμίου του Μεγάλου 22: Τιμοθέου Αποστόλου, Αναστασίου Πέρσου 25: Γρηγορίου του Θεολόγου 27: Ανακομιδή λειψάνων Ιωάννου του Χρυσοστόμου 30: Των Τριών Ιεραρχών
Φεβρουάριος
2: Υπαπαντή Ιησού Χριστού (Ιχθύος) 8: Θεοδώρου του Στρατηλάτου (Οίνος και έλαιον) 10: Χαραλάμπους Ιερομάρτυρος 11: Βλασίου Ιερομάρτυρος 17: Θεοδώρου του Τήρωνος 24: Α’ και Β’ εύρεσις Κεφαλής του Προδρόμου
Μάρτιος
9: Των εν Σεβαστεία αγίων 40 Μαρτύρων (Οίνος και έλαιον) 25: Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Ιχθύος) 26: Σύναξις Αρχαγγέλου Γαβριήλ (Οίνος και έλαιον)
Απρίλιος
23: Γεωργίου του Τροπαιοφόρου (Οίνος και έλαιον) 25: Μάρκου αποστόλου και ευαγγελιστού 30: Ιακώβου αποστόλου
Μάιος
2: Ανακομιδή λειψάνων Αθανασίου του Μεγάλου (Οίνος και έλαιον) 8: Ιωάννου του Θεολόγου 15: Παχωμίου του Μεγάλου, Αχιλλίου Λαρίσης 21: Κωνσταντίνου και Ελένης Ισαποστόλων 25: Γ’ εύρεσις της Κεφαλής του Προδρόμου
Ιούνιος
8: Ανακομιδή λειψάνων Θεοδώρου του Στρατηλάτου (Οίνος και έλαιον) 11: Βαρθολομαίου και Βαρνάβα αποστόλων 24: Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου (Ιχθύος) 29: Πέτρου και Παύλου αποστόλων 30: Η Σύναξις των Δώδεκα Αποστόλων (Οίνος και έλαιον)
Ιούλιος
1: Κοσμά και Δαμιανού των Αναργύρων (Οίνος και έλαιον) 2: Κατάθεσις εσθήτος της Θεοτόκου 17: Μαρίνης μεγαλομάρτυρος 20: Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου 22: Μαρίας της Μαγδαληνής 25: Κοίμησις αγίας Άννης 26: Παρασκευής οσιομάρτυρος, Ερμολάου ιερομάρτυρος 27: Παντελεήμονος μεγαλομάρτυρος
Αύγουστος
6: Μεταμόρφωσις του Σωτήρος (Ιχθύος) 15: Κοίμησις της Θεοτόκου 29: Αποτομή Τιμ. Κεφαλής του Προδρόμου (Νηστεία) 31: Κατάθεσις Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου (Οίνος και έλαιον)
Σεπτέμβριος
1: Αρχή της Ινδίκτου, Συμεών Στυλίτου (Οίνος και έλαιον) 6: Ανάμνησις του εν Χώναις θαύματος αρχαγγέλου Μιχαήλ 8: Γενέθλιον της Θεοτόκου (Ιχθύος) 9: Ιωακείμ και Άννης Θεοπατόρων (Οίνος και έλαιον) 13: Εγκαίνια Ναού Αναστάσεως, Κορνηλίου εκατοντάρχου 14: Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού (Νηστεία) 20: Ευσταθίου μεγαλομάρτυρος και των συν αυτώ (Οίνος και έλαιον) 23: Σύλληψις Ιωάννου του Προδρόμου 26: Μετάστασις Ιωάννου του Θεολόγου
Οκτώβριος
6: Θωμά αποστόλου (Οίνος και έλαιον) 18: Λουκά αποστόλου και ευαγγελιστού 23: Ιακώβου του Αδελφοθέου 26: Δημητρίου του Μυροβλύτου
Νοέμβριος
1: Κοσμά και Δαμιανού των Αναργύρων (Οίνος και έλαιον) 8: Σύναξις Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ 12: Ιωάννου του Ελεήμονος 13: Ιωάννου του Χρυσοστόμου 14: Φιλίππου αποστόλου (Ιχθύος) 16: Ματθαίου αποστόλου και ευαγγελιστού (Οίνος και έλαιον) 21: Εισόδια της Θεοτόκου (Ιχθύος) 25: Αικατερίνης μεγαλομάρτυρος (Οίνος και έλαιον) 30: Ανδρέου του Πρωτοκλήτου
Δεκέμβριος
4: Βαρβάρας μεγαλομάρτυρος, Ιωάννου Δαμασκηνού (Οίνος και έλαιον) 5: Σάββα του ηγιασμένου 6: Νικολάου επισκόπου Μύρων 9: Σύλληψις αγίας Θεοπρομήτορος Άννης 12: Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του θαυματουργού 15: Ελευθερίου ιερομάρτυρος 17: Δανιήλ προφήτου, Διονυσίου Αιγίνης 20: Ιγνατίου του Θεοφόρου 25: Γέννησις Ιησού Χριστού (Εις πάντα) 26: Σύναξις της Θεοτόκου 27: Στεφάνου του Πρωτομάρτυρος
Βρισκόμαστε στη μέση της Σαρακοστής, την πιο αυστηρή περίοδο νηστείας για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Και όμως, η 25η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως εξαίρεση στην οποία επιτρέπεται να φάμε ψάρι. Γιατί όμως σύμφωνα με το έθιμο καταναλώνουμε παστό μπακαλιάρο, ένα είδος ψαριού που συναντάμε στο βορειοανατολικό Ατλαντικό;
Στην Ελλάδα ο μπακαλιάρος έγινε γνωστός τον 15ο αιώνα, κυρίως στους κατοίκους της ενδοχώρας, επειδή γίνεται παστός, γεγονός που τον καθιστά φθηνό και εύκολο στη συντήρηση.
Καθιερώθηκε πολύ εύκολα σαν φαγητό για την 25η Μαρτίου, καθώς το φρέσκο ψάρι ήταν δύσκολα προσβάσιμο και αποτελούσε πολυτέλεια για τους φτωχούς κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η σκορδαλιά ήρθε να «ελληνοποιήσει» το συγκεκριμένο φαγητό και ίσως να κρατήσει την πίεσή μας σε φυσιολογικά επίπεδα από το πολύ αλάτι του μπακαλιάρου.
Σε συνέντευξη που είχε δώσει ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, κ. Παναγιώτης Σκαλτσής στο «Βήμα» αναφέρει: «Μέσα στην περίοδο της Τεσσαρακοστής η νηστεία καταλύεται, διαφοροποιείται δηλαδή, τρεις φορές, δίνοντας μια ευκαιρία στους πιστούς για ενδυνάμωση μιας και η νηστεία αυτή είναι η πιο αυστηρή, αφού δεν επιτρέπεται ούτε το λάδι».
«Η πρώτη από αυτές τις εξαιρέσεις γίνεται σήμερα, ανήμερα της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως έχει καθιερωθεί η 25η Μαρτίου. Πρόκειται για μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής» και όπως εξηγεί ο κ. Σκαλτσής, «επειδή είναι θεομητορική εορτή, αφιερωμένη στην Παναγία και ως εκ τούτου ιδιαίτερα σημαντική για τα μοναχικά τυπικά, καταλύονται το ψάρι, το έλαιο και ο οίνος».
«Μια εξαίρεση που φαίνεται πως γενικεύθηκε – αν και σε ορισμένα κέντρα του χριστιανισμού προϋπήρχε – μετά την καθιέρωσή της το 692 μ.Χ. από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, γνωστή και ως «Εν Τρούλω Σύνοδος».
«Όσον αφορά τη δεύτερη ημέρα διαφοροποίησης της νηστείας, που είναι η Κυριακή των Βαΐων, οι πατέρες της εκκλησίας δε συμμερίζονται την ίδια άποψη. Σύμφωνα με τη Στουδιτική παράδοση (Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης), επειδή η εορτή αυτή θεωρείται Δεσποτική, είναι αφιερωμένη δηλαδή στον επίγειο βίο του Ιησού, οι πιστοί καταναλώνουν και πάλι ψάρι, λάδι και κρασί. Για άλλους πατέρες όμως αυτό ισχύει μόνο την ημέρα του Ευαγγελισμού. Κατάλυση του λαδιού γίνεται και τη Μεγάλη Πέμπτη, σύμφωνα με τα μοναχικά τυπικά, ημέρα αφιερωμένη στην παράδοση του Μυστικού Δείπνου, οπότε τελείται και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία τελείται μόλις 10 φορές το χρόνο.»